บทเรียนจากความล้มเหลวในการจัดการแบบมีส่วนร่วมเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน ในเขตพื้นที่ อำเภอพานทอง จังหวัดชลบุรี

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยสำคัญที่ส่งผลกระทบต่อการพัฒนาแบบมีส่วนร่วมของประชาชนกลุ่มเป้าหมายขององค์กรพัฒนาเอกชนแห่งหนึ่ง เพื่อการพึ่งพาตนเองอย่างยั่งยืน ใน 3 ตำบล ของอำเภอพานทอง จังหวัดชลบุรี บนพื้นฐานแนวคิดการจัดการร่วมกัน (Co-management) ควบคู่กับการวิเคราะห์ตามองค์ประกอบของทฤษฎีระบบ (System Model) โดยใช้วิธีการศึกษาแบบผสมผสานระหว่าง การวิจัยเชิงคุณภาพ โดยสนทนากลุ่มและการสัมภาษณ์ และการวิจัยเชิงปริมาณ โดยการเก็บข้อมูลจากแบบสอบถาม จำนวน 126 ชุด จากประชาชนที่เป็นกลุ่มเป้าหมายในการพัฒนาขององค์กรพัฒนาเอกชน ใน 3 ตำบล ผลการวิจัยพบว่า มีปัจจัยสำคัญ 3 ประการที่ส่งผลกระทบ เชิงพลวัตต่อการพัฒนาแบบมีส่วนร่วม คือ (1) สภาพพื้นที่และการตั้งบ้านเรือนที่อยู่กระจายตัวห่างกัน (2) การตั้งบ้านเรือนที่อยู่กระจายตัวห่างกันและอยู่ในสภาพพื้นที่ที่แตกต่างกัน ส่งผลให้การกำหนดกิจกรรมการพัฒนาขาดความครอบคลุมและขาดการตอบสนองต่อความต้องการที่แท้จริงของประชาชนกลุ่มเป้าหมาย และ (3) การขาดความสมดุลระหว่างจำนวนกิจกรรมการพัฒนาและจำนวนเจ้าหน้าที่ขององค์กรพัฒนาเอกชนที่สามารถเข้าถึงพื้นที่เพื่อการทำกิจกรรม ซึ่งยังเป็นผลสืบเนื่องให้การติดตามและประเมินผลการพัฒนา รวมทั้งการปรับปรุงแก้ไขแนวทางและวิธีการพัฒนาขาดประสิทธิภาพ