Abstract:
ภาวะน้ำหนักเกินมาตรฐานในช่วงวัยรุ่น นอกจากจะส่งผลกระทบต่อวัยรุ่นทั่งร่างกายและจิตใจแล้ว ยังมีผลกระทบอย่างต่อเนื่องในวัยผู้ใหญ่และวัยสูงอายุโดยเป็นสาเหตุของโรคเรื้อรังต่างๆโดยเฉพาะโรคหัวใจและหลอดเลือด อุบัติการณ์การเกิดภาวะน้ำหนักเกินมาตรฐานในวัยรุ่นนับวันจะทวีความรุนแรงเพิ่มขึ้นเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการบริโภค พฤติกรรมการออกกำลังกาย และปัจจัยส่งเสริมต่างๆ เช่น การเปลี่ยนแปลงของสังคม เทคโนโลยี ค่านิยม และบรรทัดฐานของสังคม เป็นต้น การส่งเสริมสุขภาพจะสามารถป้องกันภาวะน้ำหนักเกินมาตรฐานได้เนื่องจากจะช่วยปรับเปลี่ยนการดำเนินชีวิต ทำให้ร่างกายมีการใช้พลังงานอย่างสมดุล
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายและเปรียบเทียบพฤติกรรมการออกกำลังกาย พฤติกรรมการบริโภคอาหาร รวมทั้งปัจจัยที่มีผลต่อภาวะน้ำหนักเกินมาตรฐานของวัยรุ่นที่อาศัยอยู่ในและนอกเขตนิคมอุตสาหกรรมภาคตะวันออกโดยใช้กรอบแนวคิดของเพนเดอร์ กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 ซึ่งอาศัยอยู่ในจังหวัดชลบุรี ระยอง และฉะเชิงเทรา จำนวน 1,086 คน เก็บรวบรวมข้อมูลระหว่างวันที่ 1 มิถุนายน 2543 ถึง 31 สิงหาคม 2543 โดยใช้แบบสอบถาม ชั่งน้ำหนัก วัดส่วนสูง และตรวจหาระดับไขมันในเลือด วิเคราะห์ข้อมูลโดยหาค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานและดารทดสอบค่าที
ผลการวิจัย พบว่า กลุ่มตัวอย่างร้อยละ 4.5 มีภาวะน้ำหนักเกินมาตรฐาน วัยรุ่นที่อาศัยอยู่ในและนอกเขตนิคมอุตสาหกรรมแตกต่างกันในเรื่อง จำนวนสมาชิกในครอบครัวที่น้ำหนักเกินมาตรฐาน (p < 0.5) รายได้เฉลี่ยต่อเดือนของครอบครัว (p < 0.5) การมองโลกในด้านดี (p < .001) การรับประทานอาหารและกิจกรรมประจำวัน (p < .001) บรรทัดฐานของสังคมในการออกกำลังกาย (p < .05) และตัวแบบในการออกกำลังกาย (p < .05) โดยพบว่า วัยรุ่นที่อาศัยอยู่นอกเขตอุตสาหกรรมครอบครัวมีรายได้เฉลี่ยต่อเดือนสูงกว่า มีการมองโลกในด้านดีสูงกว่า มีคะแนนการรับประทานอาหารและกิจกรรมประจำวันสูงกว่าและมรคะแนนตัวแบบในการออกกำลังกายสูงกว่า ในขณะที่ วัยรุ่นที่อาศัยอยู่ในเขตนอคมอุตสาหกรรมมีจำนวนสมาชิกในครอบครัวที่น้ำหนักเกินมาตรฐานจำนวนมากกว่าและมีคะแนนบรรทัดฐานของสังคมในการออกกำลังกายสูงกว่าข้อเสนอแนะจากผลการวิจัย ได้แก่ การสร้างรูปแบบการส่งเสริมสุขภาพสำหรับวัยรุ่นบนพื้นฐานของการมองโลกในด้านดี ตัวแบบและบรรทัดฐานของสังคมในการออกกำลังกายและสร้างเครื่องมือวัดพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่สอดคล้องกับวัฒนธรรมไทย
